Нийтлэгдсэн огноо: 2014/10/22
Нийтлэг үндэслэл
Агаар дахь бохирдуулах бодисын хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг үнэлэхдээ озон, тоосонцор, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл, хүхрийн давхар исэл, азотын давхар исэл зэрэг агаар дах түгээмэл тархалттай үндсэн бохирдуулах бодис тус бүрийн хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөллийг харгалзан тогтооно.
Агаар дахь гол бохирдуулах бодисын тодорхойлолт
Озон (O3);
Гурван атомт хүчилтөрөгчөөс тогтсон хий төлөв байдалтай нэгдэл. Озон нь атмосферийн дээд давхарга болон газрын гадарга орчмын агаарт байдаг бөгөөд озон хаана байгаагаас шалтгаалж хүний эрүүл мэндэд эерэг, сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Атмосферийн агаарын дээд давхаргад оршдог озон нь нарны хэт ягаан туяаны хортой нөлөөнөөс хүн, амьтныг хамгаалах биологийн ач холбогдолтой. Газрын гадарга орчмын атмосферийн агаар дахь озон нь хүний эрүүл мэндэд аюултай. Гадаа биеийн хүчний ажил хийх, зуны улиралд хүүхдүүд гадаа удаан хугацаагаар тоглоход озоны нөлөөлөлд өртөх эрсдэл нэмэгддэг. Амьсгалын замын өвчтэй хүмүүс, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраа өвчтэй хүмүүсийн уушиг озонд маш мэдрэг байдаг тул бусад хүмүүстэй харьцуулахад озоны хэмжээ бага байхад ч харьцангуй хурдан озоны нөлөөнд өртөж, эрүүл мэндэд нь өөрчлөлт гардаг. Озон нь амьсгалын замын салст бүрхэвчийг цочроох, уушгины үйл ажиллагааг бууруулах үйлчилгээтэй тул озоны нөлөөнд өртсөн хүмүүст ханиах, хоолой хорсох, цээжээр хөндүүрлэх, амьсгал авалт хурдасч, өнгөц болох зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Озон нь гуурсан хоолойн багтраа өвчнийг сэдрээдэг бөгөөд ялангуяа гэрийн тэжээмэл амьтан, ургамлын тоос, хачиганд харшилтай хүмүүс озонд их мэдрэмтгий бөгөөд ийм хүмүүс гуурсан хоолойн багтраа өвчнөөр өвдөх нь элбэг байдаг. Түүнчлэн амьсгалын замын халдварт өвчинд өртөмтгий байдлыг ихэсгэхэд нөлөөлдөг.
Тоосонцор (PM 2.5; PM 10);
Агаарт хатуу, шингэн төлөв байдалтай оршдог. 10 микрометрээс бага хэмжээтэй тоосны богино (1-24 цаг) ба урт хугацааны (хэдэн жилийн) нөлөөлөл нь уушги, зүрхний өвчлөл, нас баралтын нэг хүчин зүйл болдог.
Зүрхний эсвэл уушгины өвчтэй хүмүүс, тухайлбал зүрхний архаг өвчтэй хүн, титэм судасны өвчтэй, гуурсан хоолойн багтраа өвчтэй хүн, өндөр настнууд (уушгины эсвэл зүрхний өвчингүй байж болно) тоосонд мэдрэмтгий байдаг. Зүрхний өвчтэй хүн тоосны нөлөөнд өртсөнөөс цээжээр хөндүүрлэх, чичрэх, амьсгал давхцах, сульдах, зүрхний хэмнэл алдагдах зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Тоос нь амьсгалын замын халдварт өвчний өртөмтгий байдлыг ихэсгэх бөгөөд амьсгалын замын архаг өвчнийг сэдрээх нөлөөтэй.
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл (CO);
Өнгөгүй, үнэргүй хий. Түлшин дэх нүүрстөрөгч бүрэн шатаагүй үед үүсдэг. Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл уушгиар дамжиж, цусны урсгалд орж, эсэд хүчилтөрөгчийг зөөвөрлөдөг гемоглобинтой нэгдэн “Карбоксигемоглобин” гэдэг нэгдэл үүсгэдэг. Иймээс хүний бие махбодü, эдэд очих хүчилтөрөгчийн хэмжээг багасгадаг. Зүрх судасны өвчтэй хүмүүс, тухайлбал зүрхний бах өвчтэй хүмүүс хамгийн их эрсдэлтэй бөгөөд биеийн хүчний ажил хийж байгаа үед нүүрстөрөгчийн дутуу ислийн нөлөөлөлд өртвөл цээжээр өвдөх болон зүрх судасны талаас бусад шинж тэмдгүүд илэрдэг. Зүрх судас, амьсгалын замын архаг хууч өвчтэй (зүрхний титэм судасны өвчтэй, цус багадалттай, уушигны архаг бөглөрөө өвчтэй) хүмүүс, нярай хүүхдүүд нүүрстөрөгчийн дутуу исэлд илүү өртөмтгий байдаг.
Хүхрийн давхар исэл (SO2);
Гуурсан хоолойн багтраа өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүчний ажил хийж байгаа үед хүхрийн давхар исэлд их өртөмтгий байдаг. Гол нөлөө нь амьсгалын замыг нарийсгадаг бөгөөд шуухитнах, амьсгаа давчдах зэрэг шинж тэмдгүүд илэрдэг. Хүхрийн давхар исэл нь амьсгал цочроосноос найтаах, ханиах зэрэг физиологийн хариу үйлдэл үзүүлэх бөгөөд сөрөг нөлөө зогсоход уушгины үйл ажиллагаа цагийн дотор хэвийн байдалд ордог. Хүхрийн давхар ислийн архаг нөлөө нь амьсгалын замын өвчний тохиолдлыг ихэсгэх, уушгины хамгаалах механизмыг бууруулах, зүрх судасны архаг өвчнийг сэдрээдэг. Зүрх судасны өвчтэй болон уушгины архаг өвчтэй хүмүүс, түүнчлэн хүүхдүүд, өндөр настнууд архаг нөлөөнд өртөмтгий байдаг.
Азотын давхар исэл (NO2);
Өнгөгүй, үнэргүй хий бөгөөд агаар мандалд бор шаргал өнгөтэй болдог. Азотын давхар исэл нь уушгины эдийг цочроох ба амьсгалын замын халдварт өртөмтгий байдлыг нэмэгдүүлдэг..Азотын давхар исэл нь амьсгалын замын өвчний тохиолдлыг ихэсгэх, гуурсан хоолойн багтраа болон үрэвсэлтэй хүний мэдрэгшлийг нэмэгдүүлэх, уушгины хамгаалах механизмыг бууруулах, зүрх судасны архаг өвчнийг сэдрээх нөлөөтэй. Зүрх судасны, уушгины архаг өвчтэй хүмүүс, түүнчлэн хүүхдүүд, өндөр настнууд архаг нөлөөнд өртөмтгий байдаг.
Агаар дахь бохирдуулах бодисын хүний эрүүл мэндэд үзүүлэх нөлөөлөл, эрүүл мэндийн зөвлөгөө
Цэвэр
Хэвийн
|
Озон
|
Тоосонцор
|
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл
|
Хүхрийн давхар исэл
|
Азотын давхар исэл
|
Нөлөөлөл |
Хэт мэдрэг хүмүүст амьсгалын замын эмгэг шинж тэмдгүүд илэрч болно
|
Хэт мэдрэг хүмүүст амьсгалын замын эмгэг шинж тэмдэг илэрч болох ба зүрх, уушгины өвчтэй болон өндөр настай хүмүүсийн архаг өвчин сэдэрч болно.
|
Нөлөөлөл байхгүй
|
Нөлөөлөл байхгүй
|
Нөлөөлөл байхгүй
|
Эрүүл мэндийн зөвлөгөө
|
Хэт мэдрэг хүмүүс эрүүл мэнддээ анхаарал тавих нь зүйтэй
|
Хэт мэдрэг хүмүүс эрүүл мэнддээ анхаарал тавих нь зүйтэй
|
Зөвлөгөө шаардлагагүй
|
Зөвлөгөө шаардлагагүй
|
Зөвлөгөө шаардлагагүй
|
Бага зэргийн бохирдолтой
|
Озон
|
Тоосонцор
|
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл
|
Хүхрийн давхар исэл
|
Азотын давхар исэл
|
Нөлөөлөл |
Хүүхдүүд, насанд хүрэгсэд, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгал давчдах, амьсгалын замын бусад эмгэг шинж тэмдгүүд илрэх магадлал ихэснэ.
|
Хэт мэдрэг хүмүүсийн дунд амьсгалын замын өвчний шинж тэмдэг ихсэх, зүрх, уушгины архаг өвчтэй болон өндөр настай хүмүүсийн архаг өвчин хүндрэх магадлалтай.
|
Зүрхний архаг өвчтэй хүмүүст зүрх судасны шинж тэмдэг, тухайлбал цээжээр өвдөх г.м. шинж тэмдэг илэрсний улмаас биеийн хүчний ажил хийх чадвар буурах магадлал ихсэнэ.
|
Гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд, тухайлбал цээж давчдах, амьсгалын хэмнэл алдагдах г.м. шинж тэмдэг ихсэх магадлалтай.
|
Гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэлтэй хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд, тухайлбал цээж давчдах, амьсгалын хэмнэл алдагдах, ханиалгах г.м. шинж тэмдэг ихсэх магадлалтай.
|
Эрүүл мэндийн зөвлөгөө
|
Хүүхдүүд, өндөр настан, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраа өвчтэй хүмүүс удаан хугацаанд гадаа ãàðàõгүй байх, биеийн хүч шаардсан ажлыг гадаа удаан хугацаа гаар хийхгүй байх хэрэгтэй.
|
Зүрх судас, уушгины архаг өвчтэй хүмүүс, хүүхдүүд, өндөр настангууд гадаа биеийн хүчний хүнд ажил хийх, тоглох хугацаагаа багасгах хэрэгтэй.
|
Зүрх судасны, тухайлбал зүрхний бах өвчтэй хүмүүс биеийн хүч шаардсан ажил хийхээ хязгаарлах, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл их хэмжээгээр гаргадаг эх үүсвэр (тухайлбал автозам)-ээс хол байх хэрэгтэй.
|
Гуурсан хоолойн багтраа өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаардсан ажил хийхээ хязгаарлах нь зүйтэй.
|
Гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэлтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаардсан ажил хийхээ хязгаарлах нь зүйтэй
|
Дунд зэргийн бохирдолтой
|
Озон
|
Тоосонцор
|
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл
|
Хүхрийн давхар исэл
|
Азотын давхар исэл
|
Нөлөөлөл |
Хүүхдүүд, насанд хүрэгсэд, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгал давчдах, амьсгалын замын бусад эмгэг шинж тэмдгүүд илрэх нь ихсэх ба нийт хүн амын дунд амьсгалын замын эмгэг шинж тэмдэг илрэх магадлалтай.
|
Зүрх, уушгины архаг өвчинтэй болон өндөр настай хүмүүсийн өвчний хүндрэл, нас баралт ихэснэ. Нийт хүн амын дунд амьсгалын замын өвчний шинж тэмдэг ихэснэ.
|
Зүрхний архаг өвчтэй хүмүүст зүрх судасны шинж тэмдэг тухайлбал, цээжээр өвдөх шинж тэмдэг ойрхон давтамжтай илэрсний улмаас биеийн хүчний ажил хийх чадвар буурна.
|
Гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд, тухайлбал цээж давчдах, шуухитнах шинж тэмдэг ихэснэ. Зүрх судас, уушгины архаг өвчин хүндрэх магадлалтай.
|
Гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэлтэй хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд тухайлбал цээж давчдах, амьсгалын хэмнэл алдагдах, ханиалгах г.м. шинж тэмдэг ихэснэ. Зүрх судас, уушгины архаг өвчин хүндрэх магадлалтай.
|
Эрүүл мэндийн зөвлөгөө
|
Хүүхдүүд, өндөр настан, амьсгалын замын архаг өвчтэй тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүс гадаа удаан хугацаагаар байх, гадаа биеийн хүчний хүнд ажил хийх хугацаагаа багасгах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтанд байх шаардлагатай.
|
Зүрх, уушгины архаг өвчтэй болон өндөр настай хүмүүс, хүүхдүүд гадаа удаан хугацаагаар байх болон гадаа биеийн хүчний хүнд ажил хийхээс зайлсхийх, гадаа ажиллах цагаа богиносгох хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах, архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн заавраар эмээ тогтмол хэрэглэх, эмчийн хяналтад байх шаардлагатай.
|
Зүрхний өвчтэй хүмүүс биеийн хүчний дунд зэргийн ажил хийхээ хязгаарлах, нүүрстөрөгчийн дутуу исэл их хэмжээгээр гаргадаг эх үүсвэр (тухайлбал автозам)-ээс хол байх хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байх шаардлагатай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаарддаг ажил хийхээ хязгаарлах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэл, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаардсан ажил хийхээ хязгаарлах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмийг хугацаанд нь уух шаардла гатай.
|
Их бохирдолтой
|
Озон
|
Тоосонцор
|
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл
|
Хүхрийн давхар исэл
|
Азотын давхар исэл
|
Нөлөөлөл |
Хүүхдүүд, насанд хүрэгсэд, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгал давчдах болон амьсгалын замын хүнд зэргийн шинж тэмдэг илрэх нь ихсэх ба нийт хүн амын дунд амьсгалын замын эмгэг шинж тэмдгүүд ихсэх магадлалтай.
|
Зүрх, уушгины архаг өвчинтэй болон өндөр настай хүмүүсийн өвчний хүндрэл, нас баралт мэдэгдэхүйц өснө. Нийт хүн амын дунд амьсгалын замын өвчний шинж тэмдэг мэдэгдэхүйц ихэснэ.
|
Зүрхний архаг өвчинтэй хүмүүст зүрх судасны шинж тэмдэг тухайлбал цээжээр өвдөх шинж тэмдэг хүчтэй илэрнэ.
|
Гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдэгүүд тухайлбал шуухитнах, амьсгал давчдах шинж тэмдэг мэдэгдэхүйц ихэснэ. Зүрх, уушгины архаг өвчин сэдэрч хүндэрнэ.
|
Гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэлтэй хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдэгүүд тухайлбал шуухитнах, амьсгал давчдах, ханиалгах шинж тэмдэг мэдэгдэхүйц ихэснэ. Зүрх, уушгины архаг өвчин сэдэрч хүндэрнэ.
|
Эрүүл мэндийн зөвлөгөө
|
Хүүхдүүд, насанд хүрэгсэд, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүс гадаа биеийн хүчний ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх, õүн бүр, ялангуяа хүүхдүүд гадаа биеийн хүч шаардсан ажил хийх õугацаагаа багасгах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах, àрхаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байх, эмийг õугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Зүрх, уушгины архаг өвчтэй болон өндөр настай хүмүүс, хүүхдүүд гадаа биеийн хүчний ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Хүн бүр гадаа удаан хугацаагаар байх болон биеийн хүчний хүнд ажил хийхээс зайлсхийх хэрэгтэй.
|
Зүрхний тухайлбал бах өвчтэй хүмүүс биеийн хүчний ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх ба нүүрстөрөгчийн дутуу исэл их хэмжээгээр гаргадаг эх үүсвэр (тухайлбал автозам)-ээс хол байх хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байх, эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаарддаг ажил хийхээс зайлсхийх, хүн бүр гадаа биеийн хүчний ажил хийх хугацаагаа багасгах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмийг хугацаанд нь уух шаардлаг атай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэл, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүч шаарддаг ажил хийхээс зайлсхийх, хүн бүр гадаа биеийн хүчний ажил хийх хугацааãàà багасгах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмийг хугацаанд нь уух шаардла гатай.
|
Маш Их бохирдолтой
|
Озон
|
Тоосонцор
|
Нүүрстөрөгчийн дутуу исэл
|
Хүхрийн давхар исэл
|
Азотын давхар исэл
|
Нөлөөлөл |
Хүүхдүүд, насанд хүрэгсэд, уушгины өвчтэй, тухайлбал гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгал давчдах болон амьсгалын замын өвчний хүнд зэргийн хүндрэлүүд илрэх нь мэдэгдэхүйц ихсэх ба нийт хүн амын дунд амьсгалын замын эмгэг шинж тэмдгүүд ихэснэ.
|
Зүрх, уушгины архаг өвчинтэй болон өндөр настай хүмүүсийн өвчний хүндрэл маш хүнд зэргээр илрэх ба нас баралт огцом өснө. Нийт хүн амын дунд амьсгалын замын өвчний аюултай эрсдлүүд тохиолдоно.
|
Зүрхний архаг өвчтэй хүмүүст зүрх судасны шинж тэмдэг, тухайлбал цээжээр өвдөх шинж тэмдэг маш хүнд зэргээр илрэх ба нийт хүн амын дунд эдгээр шинж тэмдэг ажиглагдаж болно.
|
Гуурсан хоолойн багтраатай хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд, тухайлбал шуухитнах, амьсгал давчдах шинж тэмдэг хүчтэй илрэх, зүрх, уушгины өвчний хүндрэл ихэснэ. Нийт хүн амын дунд амьсгалын замын өвчин, түүний шинж тэмдгүүд илэрнэ.
|
Гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэлтэй хүмүүст амьсгалын замын өвчний шинж тэмдгүүд, тухайлбал шуухитнах, амьсгал давчдах, ханиалгах г.м. шинж тэмдэг хүчтэй илэрнэ. Зүрх, уушгины архаг өвчний хүндрэл өснө. Нийт хүн амын дунд амьсгалын замын өвчин, түүний шинж тэмдгүүд èлэрнэ.
|
Эрүүл мэндийн зөвлөгөө
|
Хүн бүр гадаа биеийн хүч шаардсан ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байж эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Хүн бүр гадаа биеийн хүч шаардсан ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх нь зүйтэй. Зүрх, уушгины архаг өвчтэй болон өндөр настай хүмүүс, хүүхдүүд гэртээ байх ѐстой ба биеийн хүчний хөнгөн ажил хийх хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байж эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Зүрхний тухайлбал бах өвчтэй хүмүүс биеийн хүчний ямар ч төрлийн ажил хийхээс зайлсхийх ба нүүрстөрөгчийн дутуу исэл их хэмжээгээр гаргадаг эх үүсвэр (тухайлбал автозам)-ээс хол байх хэрэгтэй. Хүн бүр биеийн хүчний хүнд ажил хийхээ хязгаарлаõ, öэвэр агаарт салхинд гарах, àрхаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байж эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гэртээ байх ѐстой ба хүн бүр гадаа биеийн хүчний ажил хийхээс зайлсхийх шаардлагатай. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байж эмийг хугацаанд нь уух шаардлагатай.
|
Хүүхдүүд, гуурсан хоолойн багтраа, гуурсан хоолойн архаг үрэвсэл, зүрх, уушгины өвчтэй хүмүүс гадаа биеийн хүчний ажил хийхээс зайлсхийх, хүн бүр гадаа биеийн хүчний ажил хийх хугацаàгаа багасгах хэрэгтэй. Цэвэр агаарт салхинд гарах хэрэгтэй. Архаг хууч өвчтэй хүмүүс даралтаа тогтмол хянах, эмчийн хяналтад байж эмийг хугацаанд нь уух шаардла гатай.
|
2024/11/19
2024/11/13
2024/11/12
2019/05/16
2018/05/21
2018/05/21
2021/10/12
2021/10/12
2021/10/12
2017/01/16
2014/12/05
2014/12/05